Μπορεί το χταπόδι να φημίζεται για την εξυπνάδα του, τα εντυπωσιακά πλοκάμια και τις ικανότητες καμουφλάζ, όμως λίγοι γνωρίζουν τη δραματική και συγκινητική ιστορία ζωής του θηλυκού χταποδιού. Η αναπαραγωγική του πορεία είναι ίσως από τις πιο σκληρές και θυσιαστικές στη φύση: περιλαμβάνει μοναδική αφοσίωση, πλήρη απομόνωση και, στο τέλος, τον θάνατο.
Πώς γεννά και τι κάνει για τα αυγά της
Όταν το θηλυκό χταπόδι φτάσει σε αναπαραγωγική ηλικία, επιλέγει σύντροφο και ζευγαρώνει. Στη συνέχεια, αναζητά μία ασφαλή κρυψώνα — όπως μια σπηλιά ή σχισμή — όπου και θα γεννήσει τα αυγά της. Ανάλογα με το είδος, μπορεί να γεννήσει από χιλιάδες έως εκατοντάδες χιλιάδες αυγά.
- Κρεμά τα αυγά σε “συστάδες” στο ταβάνι της φωλιάς
- Παραμένει δίπλα τους χωρίς να τα εγκαταλείψει ούτε για φαγητό
- Τα καθαρίζει συνεχώς και τα οξυγονώνει με ρεύματα νερού που παράγει με τα πλοκάμια της
Η μητρότητα μέχρι τέλους
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, που μπορεί να διαρκέσει από μερικές εβδομάδες έως και μήνες, το θηλυκό χταπόδι δεν τρέφεται καθόλου. Όλη της η ενέργεια διοχετεύεται στη φροντίδα των αυγών. Σε πολλές περιπτώσεις, φτάνει στο σημείο να καταναλώσει μέρος του ίδιου της του σώματος για να επιβιώσει — κάτι που προκαλεί σοκ ακόμα και σε βιολόγους.
Και μετά… ο θάνατος
Αμέσως μόλις εκκολαφθούν τα αυγά και τα μικρά χταποδάκια φύγουν, η ζωή της μητέρας τελειώνει. Πεθαίνει από εξάντληση, ασιτία ή ακόμη και λόγω βιολογικού προγραμματισμού.
- Ο οργανισμός της κυριολεκτικά «αυτοκαταστρέφεται» με μηχανισμό που ενεργοποιείται από τον εγκέφαλο
- Η διαδικασία ονομάζεται προγραμματισμένη κυτταρική αποσύνθεση
- Είναι μία από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις “θανάτου μετά την αναπαραγωγή” (semelparity) στο ζωικό βασίλειο
Γιατί πεθαίνει το θηλυκό χταπόδι μετά την αναπαραγωγή;
Η επιστήμη θεωρεί ότι πρόκειται για εξελικτική στρατηγική: ο θάνατος της μητέρας αποτρέπει την κατανάλωση των μικρών της (που θα μπορούσε να συμβεί λόγω πείνας) και μειώνει τον ανταγωνισμό στην περιοχή. Έτσι, αυξάνονται οι πιθανότητες επιβίωσης της επόμενης γενιάς.
Επίλογος
Το θηλυκό χταπόδι προσφέρει μια μοναδική ματιά στη δύναμη της μητρικής φύσης — απόλυτη αφοσίωση και προστασία, ακόμη και με τίμημα τη ζωή. Μπορεί να ζήσει μόνο μία φορά ως μητέρα, αλλά το κάνει με τρόπο που δύσκολα συγκρίνεται με οποιοδήποτε άλλο είδος στον πλανήτη.