Τσίμπλες και μολύνσεις στα μάτια της γάτας: Αίτια, συμπτώματα και φροντίδα

Τι είναι οι τσίμπλες και πότε είναι φυσιολογικές;

Οι τσίμπλες είναι οι ξεραμένες εκκρίσεις που συγκεντρώνονται συνήθως στην εσωτερική γωνία των ματιών της γάτας. Πρόκειται ουσιαστικά για δάκρυα που έχουν στεγνώσει, συχνά μαζί με λίγη σκόνη ή άλλα σωματίδια. Μια μικρή ποσότητα τέτοιου ξηρού εκκρίματος στην άκρη του ματιού θεωρείται φυσιολογική και δεν είναι ανησυχητική. Συνήθως έχει καφέ χρώμα και είναι ελαφρώς υγρό ή ήδη ξερό, μοιάζοντας κάπως με “υπόλειμμα ύπνου” στο μάτι.

Κάποιες γάτες – ιδιαίτερα ορισμένες φυλές – έχουν εκ φύσεως περισσότερη δακρύρροια. Για παράδειγμα, οι Περσικές, οι Εξωτικές κοντότριχες και οι Ιμαλαΐων (flat-faced φυλές) συχνά εμφανίζουν μόνιμα δακρυσμένα μάτια και καφέ λεκέδες κάτω από αυτά. Αυτό συμβαίνει λόγω του σχήματος του προσώπου τους που δυσκολεύει την αποχέτευση των δακρύων. Σε τέτοιες περιπτώσεις, αν τα μάτια είναι κατά τα άλλα υγιή, η κατάσταση δεν βλάπτει τη γάτα. Ωστόσο, καλό είναι οι ιδιοκτήτες να καθαρίζουν τακτικά την περιοχή κάτω από τα μάτια και να αφαιρούν τις τσίμπλες, ώστε να παραμένει το δέρμα καθαρό και στεγνό και να μη δημιουργείται ερεθισμός. Η συσσώρευση τσιμπλών που μένουν για καιρό μπορεί να ερεθίσει το δέρμα στην γωνία των ματιών, προκαλώντας κοκκινίλες ή φαγούρα, ειδικά σε φυλές όπως η Περσική. Με απλό καθημερινό καθαρισμό, προλαμβάνετε τέτοιες ενοχλήσεις.

Αντίθετα, υπερβολική ποσότητα εκκρίματος ή “γύρη” στα μάτια δεν είναι φυσιολογική. Εάν δείτε πολλά υγρά ή πηχτά εκκρίματα, ή οι τσίμπλες επανεμφανίζονται συνέχεια μέσα στην ημέρα, αυτό μπορεί να υποδεικνύει κάποιο πρόβλημα. Ιδιαίτερα αν η έκκριση δεν περιορίζεται στη γωνία του ματιού αλλά ρέει ή κολλάει γύρω από το μάτι, και αν έχει παχύρρευστη, κρεμώδη υφή ή έντονο χρώμα (κίτρινο, πράσινο), πιθανότατα πρόκειται για παθολογική κατάσταση. Σε αυτή την περίπτωση θα υπάρχουν συχνά και άλλα συμπτώματα στα μάτια (π.χ. κοκκινίλα, πόνος, μισόκλειστο μάτι) και χρειάζεται να αναζητήσετε τα αίτια και να φροντίσετε τη γάτα όπως περιγράφεται παρακάτω.

Αίτια υπερβολικής έκκρισης και μολύνσεων στα μάτια

Μια γάτα μπορεί να παρουσιάσει έντονη δακρύρροια, πολλές τσίμπλες ή ακόμα και μόλυνση στα μάτια για διάφορους λόγους. Παρακάτω παρουσιάζονται οι πιο συχνές αιτίες υπερβολικής ή παθολογικής οφθαλμικής έκκρισης στη γάτα, όπως λοιμώξεις, τραυματισμοί και άλλα. Είναι σημαντικό να εντοπίσουμε την αιτία ώστε να αντιμετωπιστεί σωστά το πρόβλημα.

• Ιογενείς λοιμώξεις: Πολλές μολύνσεις των ματιών οφείλονται σε ιούς που προκαλούν το γνωστό “γατοκρύωμα” ή γρίπη της γάτας (ανώτερη αναπνευστική λοίμωξη). Ο πιο συχνός είναι ο ιός του έρπητα της γάτας (FHV-1), καθώς και ο καλικιός (FCV). Αυτοί οι ιοί είναι άκρως μεταδοτικοί μεταξύ γατών και προκαλούν συμπτώματα όπως επιπεφυκίτιδα (φλεγμονή στο μάτι με κοκκινίλα) και υγρά, κολλώδη μάτια με αυξημένες εκκρίσει. Συχνά συνοδεύονται και από φτερνίσματα, μύξες, ακόμα και πυρετό ή ανορεξία, δηλαδή γενικά συμπτώματα κρυολογήματος. Η επιπεφυκίτιδα που προκαλεί ο ιός του έρπητα μπορεί να εμφανιστεί συνήθως στο ένα μάτι πρώτα, με έντονο δάκρυσμα, και μετά να επηρεάσει και το άλλο. Οι ιογενείς λοιμώξεις μπορεί να παρατηρηθούν συχνότερα σε γατάκια, αδέσποτες γάτες ή σε περιπτώσεις συνωστισμού πολλών γατιών μαζί (όπως σε καταφύγια), επειδή μεταδίδονται εύκολα με τα σταγονίδια και τις εκκρίσεις.
• Βακτηριακές λοιμώξεις: Συχνά τα μάτια της γάτας προσβάλλονται και από βακτήρια. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η χλαμύδια της γάτας (Chlamydophila felis), ένα βακτήριο που προκαλεί επιπεφυκίτιδα. Η μόλυνση από χλαμύδια αρχικά κάνει τα μάτια να δακρύζουν, όμως γρήγορα η έκκριση γίνεται παχύρρευστη και πυώδης (κιτρινωπή ή πρασινωπή). Τα βλέφαρα κοκκινίζουν και πρήζονται, η μεμβράνη (τρίτο βλέφαρο) συχνά προβάλλει προς τα μισά του ματιού, και η γάτα μισοκλείνει τα μάτια της λόγω ενόχλησης. Άλλα κοινά βακτήρια που εμπλέκονται σε οφθαλμικές λοιμώξεις είναι τα Mycoplasma (μυκόπλασμα), που επίσης προκαλούν συμπτώματα επιπεφυκίτιδας και συχνά εμφανίζονται μαζί με ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού. Σημειώνεται ότι πολλές φορές μια ιογενής λοίμωξη μπορεί να επιπλεχθεί από δευτερογενή βακτηριακή μόλυνση – για παράδειγμα, η γάτα αρχικά έχει υγρά μάτια από τον ιό και στη συνέχεια τα μάτια μολύνονται και με βακτήρια, προκαλώντας πύον. Οι καθαρά βακτηριακές οφθαλμικές λοιμώξεις (όπως η χλαμύδια) μπορούν να μεταδοθούν από γάτα σε γάτα, οπότε αν έχετε πολλές γάτες πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην υγιεινή και την απομόνωση της άρρωστης (βλ. παρακάτω) για να μην εξαπλωθεί η μόλυνση.
• Επιπεφυκίτιδα (φλεγμονή των ματιών): Ο όρος επιπεφυκίτιδα αναφέρεται στη φλεγμονή του επιπεφυκότα – της μεμβράνης που καλύπτει το εσωτερικό των βλεφάρων και το λευκό μέρος του ματιού. Η επιπεφυκίτιδα είναι σύμπτωμα και όχι ανεξάρτητη ασθένεια: μπορεί να προκληθεί από όλα τα παραπάνω (ιούς, βακτήρια) αλλά και από αλλεργίες ή ερεθιστικούς παράγοντες. Τα μάτια γίνονται κόκκινα, ερεθισμένα και δακρύζουν συνεχώς, ενώ η γάτα μπορεί να τα μισοκλείνει λόγω φωτοευαισθησίας (την ενοχλεί το φως). Συχνά βλέπουμε σκουρόχρωμο (σκουριασμένου χρώματος) έκκριμα γύρω από τα μάτια – αυτό μπορεί να εμφανιστεί στην επιπεφυκίτιδα αλλά και σε άλλες παθήσεις, οπότε δεν είναι από μόνο του διαγνωστικό. Αν η γάτα έχει επιπεφυκίτιδα, ο κτηνίατρος θα ελέγξει για την αιτία (ιική, βακτηριακή, αλλεργική κ.λπ.) και θα δώσει την κατάλληλη θεραπεία, καθώς πολλές φορές απαιτείται ειδική αγωγή για να φύγει εντελώς η φλεγμονή.
• Αλλεργίες και ερεθιστικοί παράγοντες: Ορισμένες φορές, η υπερβολική δακρύρροια δεν οφείλεται σε λοίμωξη αλλά σε αλλεργική αντίδραση ή σε ερεθισμό από το περιβάλλον. Η γύρη, η σκόνη, τα ακάρεα, η μούχλα, ο καπνός από τσιγάρα, ακόμη και κάποια προϊόντα καθαρισμού ή αρωματικά χώρου μπορούν να ερεθίσουν τα μάτια της γάτας. Σε αλλεργική αιτία, τα μάτια συνήθως τρέχουν με διάφανα δάκρυα (χωρίς πύον) και μπορεί να συνοδεύονται και από άλλα συμπτώματα όπως φτέρνισμα, βήχας ή ρινική καταρροή (ακριβώς όπως οι ανθρώπινες αλλεργίες) Τα μάτια μπορεί να φαίνονται ελαφρώς κόκκινα αλλά όχι με έντονο πρήξιμο όπως στις λοιμώξεις. Αν υποπτεύεστε αλλεργία, ένας κτηνίατρος μπορεί να επιβεβαιώσει τη διάγνωση. Θα παρατηρήσετε επίσης ότι σε περίπτωση ερεθισμού από περιβαλλοντικό παράγοντα, και τα δύο μάτια έχουν συνήθως παρόμοια συμπτώματα (σε αντίθεση με έναν τραυματισμό ή ξένο σώμα όπου συνήθως επηρεάζεται μόνο το ένα μάτι). Για την αντιμετώπιση, εκτός από τον καθαρισμό των ματιών, βοηθάει να απομακρύνετε το αίτιο (π.χ. σκόνη, καπνό) από το περιβάλλον της γάτας. Αν πρόκειται για χρόνια αλλεργία, ο κτηνίατρος ενδέχεται να συνταγογραφήσει κολλύρια ή φαρμακευτική αγωγή (π.χ. αντιισταμινικά) για την ανακούφιση των ματιών.
• Τραυματισμοί: Ένας τραυματισμός στο μάτι μπορεί να προκαλέσει άμεση αντίδραση με δάκρυα και έκκριμα. Συχνά οι γρατζουνιές στον κερατοειδή (το διαφανές μέρος του ματιού) συμβαίνουν όταν οι γάτες παίζουν μεταξύ τους και κάποια τυχαία χτυπήσει το μάτι της άλλης με νύχι, ή σε καβγάδες. Επίσης, κλαδιά, αγκάθια ή αιχμηρά αντικείμενα μπορεί να τραυματίσουν το μάτι μιας γάτας που εξερευνά έξω. Σε περίπτωση τραύματος, το μάτι δακρύζει έντονα ή/και έχει αιματηρή έκκριση, η γάτα το κρατάει κλειστό ή μισόκλειστο λόγω πόνου, και μπορεί να δείχνει σημάδια έντονης ενόχλησης (τρίβει το πρόσωπό της με την πατούσα, κρύβεται λόγω πόνου κλπ). Ένα θολό «πέπλο» μπορεί να εμφανιστεί στον κερατοειδή αν έχει γίνει έλκος. Οι τραυματισμοί αυτοί είναι επείγοντες – ένα σοβαρό έλκος ή διάτρηση στο μάτι μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη. Μάλιστα, αν δείτε αίμα ή αιματηρό υγρό να βγαίνει από το μάτι, χρειάζεται άμεση κτηνιατρική φροντίδα, γιατί ίσως υπάρχει σοβαρή κάκωση ή εσωτερική αιμορραγία.
• Ξένα σώματα: Κόκκοι σκόνης, άμμου, μικρά σκουπιδάκια ή σπόροι μπορούν να μπουν στο μάτι της γάτας και να προκαλέσουν έντονο ερεθισμό. Αν κάτι έχει σφηνωθεί στο μάτι ή κάτω από το βλέφαρο, η γάτα θα ανοιγοκλείνει και θα στραβίζει το μάτι επιμόνως και μπορεί να δείτε συνεχή δάκρυα ή ακόμα και πύον να σχηματίζεται. Συνήθως τέτοια έκκριση από ξένο σώμα είναι πολύ έντονη και πυώδης (το μάτι προσπαθεί να αποβάλει το αντικείμενο), γι’ αυτό και συχνά μπερδεύεται με μόλυνση. Στην πραγματικότητα, ένα επίμονο ξένο σώμα μπορεί όντως να προκαλέσει μόλυνση αν μείνει πολλές ώρες. Η κατάσταση αυτή θεωρείται επείγουσα, καθώς χρειάζεται αφαίρεση του αντικειμένου με σωστό τρόπο. Ο κτηνίατρος θα εξετάσει το μάτι (συνήθως με ειδική χρωστική – φλουορεσκείνη – για να εντοπίσει γρατζουνιές ή το σώμα) και θα ξεπλύνει το μάτι με αποστειρωμένο διάλυμα ώστε να το απομακρύνει. Σε δύσκολες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί και ελαφριά νάρκωση της γάτας για να αφαιρεθεί με ασφάλεια το αντικείμενο. Μετά την αφαίρεση, συχνά δίνονται προληπτικά αντιβιοτικές σταγόνες ώστε να μην αναπτυχθεί μόλυνση στο τραυματισμένο μάτι.
• Άλλες αιτίες: Υπάρχουν και ορισμένες άλλες καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνια δακρύρροια ή εκκρίσεις. Για παράδειγμα, η απόφραξη του δακρυϊκού πόρου (που στραγγίζει τα δάκρυα προς τη μύτη) οδηγεί σε συνεχή ροή δακρύων έξω από το μάτι και λεκέδες δακρύων στο τρίχωμα. Αυτό μπορεί να είναι εκ γενετής (μερικές γάτες γεννιούνται με στενούς ή κλειστούς δακρυϊκούς πόρους) ή επίκτητο μετά από παλαιότερη μόλυνση που έκανε ουλή στον πόρο. Επίσης, ανατομικά προβλήματα στα βλέφαρα μπορεί να ερεθίζουν συνεχώς το μάτι – π.χ. το εντρόπιο (βλέφαρο που γυρίζει προς τα μέσα) κάνει τις βλεφαρίδες να τρίβονται στον κερατοειδή, προκαλώντας δάκρυα και τραυματισμούς. Αντίστοιχα, έκτοπες βλεφαρίδες (τρίχες που μεγαλώνουν προς το μάτι) ή ακόμη και όγκοι στα βλέφαρα/μάτια μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνια δάκρυα ή εκκρίσεις. Τέτοιες περιπτώσεις είναι πιο σπάνιες και συνήθως διαγιγνώσκονται από κτηνίατρο μετά από εξέταση. Τέλος, άλλες οφθαλμολογικές παθήσεις όπως η κερατίτιδα (φλεγμονή του κερατοειδούς), το γλαύκωμα (αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση) ή η ξηροφθαλμία μπορούν να έχουν σαν σύμπτωμα την αυξημένη δακρύρροια. Αν παρατηρείτε επίμονα υγρά μάτια χωρίς εμφανή μόλυνση, ο κτηνίατρος μπορεί να κάνει ειδικές εξετάσεις (μέτρηση δακρύων, πίεσης ματιού κλπ.) για να αποκλείσει τέτοιες αιτίες.

Συμπτώματα λοίμωξης ή προβλήματος στα μάτια της γάτας

Πώς θα καταλάβετε ότι η γάτα σας έχει μόλυνση στα μάτια ή γενικά πρόβλημα που χρειάζεται προσοχή; Υπάρχουν αρκετά προειδοποιητικά συμπτώματα. Αν παρατηρήσετε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω σημάδια, πιθανότατα πρόκειται για παθολογική κατάσταση και όχι απλώς για τις συνηθισμένες τσίμπλες. Σε τέτοια περίπτωση, θα πρέπει να ακολουθήσετε τα βήματα φροντίδας και – εφόσον τα συμπτώματα είναι σοβαρά ή δεν βελτιωθούν άμεσα – να απευθυνθείτε σε κτηνίατρο.

• Έντονες εκκρίσεις από τα μάτια: Συνεχόμενα δάκρυα ή εμφανές υγρό να κυλά από το μάτι. Ιδιαίτερα αν η ποσότητα της έκκρισης αυξάνεται ή αν οι τσίμπλες επανεμφανίζονται μέσα στην ημέρα συνεχώς. Επίσης αν η αρχικά διαυγής/υδαρής έκκριση αλλάξει χρώμα σε κίτρινο ή πράσινο (ένδειξη πύου). Γενικά, κάθε έκκριμα που δεν είναι μικρή, καφέ και στεγνή κουκκίδα το πρωί, αλλά παρατηρείται σε μεγαλύτερη ποσότητα και διάρκεια, θεωρείται παθολογικό.
• Κοκκινισμένα ή πρησμένα μάτια: Αν το λευκό τμήμα του ματιού ή τα βλέφαρα έχουν γίνει κόκκινα, ροζ έντονο ή πρησμένα, σημαίνει ότι υπάρχει φλεγμονή (επιπεφυκίτιδα). Ο υγιής οφθαλμός έχει ανοιχτό ροζ επιπεφυκότα που σχεδόν δεν φαίνεται – αν βλέπετε έντονες κοκκινίλες στον ιστό γύρω από το μάτι, κάτι δεν πάει καλά. Το ίδιο και αν τα βλέφαρα δείχνουν διογκωμένα ή το μάτι φαίνεται μισόκλειστο λόγω οιδήματος.
• Στραβισμός, μισόκλειστο μάτι ή συνεχές ανοιγοκλείσιμο: Η γάτα μπορεί να σουφρώνει τα βλέφαρα και να κρατάει το μάτι της κλειστό ή μισόκλειστο, επειδή πονάει ή την φαγουρίζει. Το συχνό ανοιγοκλείσιμο (σαν να ανοιγοκλείνει επίμονα τα μάτια ή να “αλληθωρίζει”) είναι σημάδι ότι κάτι την ενοχλεί. Ουσιαστικά, οποιοδήποτε συνεχές στραβοκοίταγμα ή δυσκολία να κρατήσει τα μάτια ανοικτά υποδηλώνει πόνο ή ερεθισμό. Αυτό το σύμπτωμα – ιδιαίτερα αν διαρκεί περισσότερο από λίγες ώρες – είναι λόγος άμεσης αξιολόγησης από κτηνίατρο, διότι σημαίνει ότι το μάτι υποφέρει.
• Η γάτα τρίβει ή ξύνει το μάτι της: Θα το παρατηρήσετε είτε επειδή φέρνει συνεχώς την πατούσα της στο πρόσωπο, προσπαθώντας να ξύσει το μάτι, είτε επειδή τρίβει το κεφάλι της πάνω σε έπιπλα, στο πάτωμα ή στα πόδια σας με έμφαση γύρω από την περιοχή των ματιών. Αυτή η συμπεριφορά δείχνει φαγούρα ή πόνο στο μάτι. Προσοχή: όταν η γάτα τρίβει το μάτι με την πατούσα ή πάνω σε τραχύ επιφάνεια, μπορεί άθελά της να το τραυματίσει χειρότερα, ειδικά αν υπάρχει ήδη φλεγμονή. Αν δείτε ότι το κάνει επανειλημμένα, ίσως χρειαστεί να της φορέσετε προληπτικά ένα κολάρο (κωνικό προστατευτικό, “κολάρο Ελισάβετ”) μέχρι να τη δει ο κτηνίατρος, ώστε να μην αυτοτραυματιστεί.
• Θόλωση ή αλλαγή στην όψη του ματιού: Ένα υγιές μάτι είναι διάφανο και καθαρό. Αν παρατηρήσετε ότι ο κερατοειδής (το μπροστινό διαφανές μέρος) έχει γίνει θαμπός, γκριζωπός ή έχει ένα θολό πέπλο, αυτό μπορεί να σημαίνει έλκος ή σοβαρή φλεγμονή. Επίσης, οποιαδήποτε αλλοίωση όπως άσπρες ή κίτρινες κηλίδες μέσα στο μάτι, αίμα ή οτιδήποτε αφύσικο στην κόρη/ίριδα απαιτεί άμεση εξέταση. Η εμφάνιση μεμβράνης που καλύπτει μέρος του ματιού – συνήθως από την εσωτερική γωνία – είναι το τρίτο βλέφαρο που προβάλλει. Το τρίτο βλέφαρο γίνεται ορατό όταν το μάτι έχει πρόβλημα (π.χ. σε αφυδάτωση, λοίμωξη, πόνο). Αν βλέπετε λοιπόν μια άσπρη-γκρι μεμβράνη να καλύπτει το μάτι μερικώς, είναι σημάδι ότι η γάτα δεν είναι καλά.
• Συνοδά συμπτώματα ασθένειας: Πολλές φορές, μαζί με τα μάτια εμφανίζονται και άλλα προβλήματα. Φτέρνισμα, συνάχι (μύξες), βήχας, δυσκολία στην αναπνοή, πυρετός, ανορεξία ή λήθαργος σε συνδυασμό με δακρυσμένα μάτια υποδηλώνουν γενικευμένη λοίμωξη (πιθανό “κρυολόγημα” γάτας). Ειδικά στα γατάκια, μια λοίμωξη μπορεί να τα κάνει να μοιάζουν πολύ καταπονημένα (κοιμισμένα, με πρησμένα κλειστά μάτια και υγρά ρουθούνια). Αν δείτε τέτοια εικόνα, η κατάσταση χρειάζεται άμεσα φροντίδα, γιατί ένα μικρό γατάκι με σοβαρή λοίμωξη μπορεί να κινδυνέψει. Για όσους φροντίζουν αδέσποτα γατάκια, ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι τα μάτια που κολλάνε τελείως από το πύον (τα βλέφαρα “τσιμπλιάζουν” και κλείνουν). Αυτό είναι ένδειξη βαριάς μόλυνσης που μπορεί να προκαλέσει μόνιμη ζημιά στην όραση αν δεν αντιμετωπιστεί. Σε τέτοιες περιπτώσεις, χρειάζεται αμέσως προσεκτικός καθαρισμός (για να ανοίξουν τα ματάκια τους) και κτηνιατρική αγωγή το συντομότερο δυνατό.

Αξίζει να τονιστεί ότι αν η γάτα σας παρουσιάζει κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, ειδικά σε σοβαρό βαθμό, μην περιμένετε πολλές ημέρες πριν ζητήσετε βοήθεια. Τα μάτια είναι ευαίσθητα και οι επιπλοκές μπορούν να αναπτυχθούν γρήγορα (π.χ. ένα έλκος μπορεί να βαθύνει και να απειλήσει την όραση μέσα σε 1-2 ημέρες). Ειδικά αν το πρόβλημα επιδεινώνεται ή αν η γάτα πονάει, καλύτερα να εξεταστεί άμεσα από κτηνίατρο. Παρακάτω περιγράφονται μερικές πρώτες φροντίδες που μπορείτε να δώσετε στο σπίτι, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι η κατάσταση δεν είναι κρίσιμη (βλέπε και ενότητα «Πότε να πάμε στον κτηνίατρο» πιο κάτω).

Αντιμετώπιση στο σπίτι: Τι να κάνετε για τα μάτια που έχουν πρόβλημα

Καθαρισμός και φροντίδα στο σπίτι: Όταν παρατηρήσετε ότι η γάτα σας έχει τσίμπλες ή υγρά μάτια περισσότερο από το συνηθισμένο, μπορείτε αρχικά να της παράσχετε κάποιες πρώτες βοήθειες στο σπίτι. Αυτές οι φροντίδες δεν αντικαθιστούν την κτηνιατρική αγωγή αν υπάρχει σοβαρή μόλυνση, αλλά βοηθούν στην άμεση ανακούφιση και μπορεί να λύσουν ή να βελτιώσουν ήπια προβλήματα. Απευθύνονται τόσο σε ιδιοκτήτες κατοικιδίων όσο και σε φροντιστές αδέσποτων που θέλουν να βοηθήσουν μια γάτα με βρώμικα ή μολυσμένα μάτια.

• Απαλός καθαρισμός των ματιών: Το πρώτο και βασικό βήμα είναι να καθαρίσετε τις τσίμπλες και τις εκκρίσεις από τα μάτια. Χρησιμοποιήστε μια καθαρή, μαλακή γάζα ή βαμβάκι, βρεγμένο με χλιαρό νερό (κατά προτίμηση βρασμένο και κρυωμένο) ή με φυσιολογικό ορό. Κρατήστε το υγρό πανάκι πάνω στο κλειστό μάτι της γάτας για μερικά δευτερόλεπτα, ώστε να μαλακώσουν οι ξεραμένες τσίμπλες. Έπειτα σκουπίστε απαλά από την εσωτερική γωνία προς την εξωτερική, απομακρύνοντας τις εκκρίσεις. Χρησιμοποιήστε ξεχωριστό πανάκι για κάθε μάτι, για να μην μεταφέρετε μικρόβια από το ένα μάτι στο άλλο. Να είστε ήρεμοι και απαλoί στις κινήσεις σας – αν η γάτα αγχώνεται και αντιστέκεται, κάντε ένα διάλειμμα και προσπαθήστε ξανά μετά από λίγο. Για τις πολύ φοβικές γάτες, μπορεί να χρειαστεί βοήθεια από δεύτερο άτομο που θα την κρατάει απαλά ή τύλιγμα σε μια πετσέτα (σαν “φάκελο”) για να νιώθει πιο ασφαλής και να μην γρατζουνίσει.
• Χρήση φυσιολογικού ορού ή ειδικού καθαριστικού: Ο φυσιολογικός ορός (ισοτονικό αλατούχο διάλυμα) από το φαρμακείο είναι ασφαλής για τα μάτια και ιδανικός για να τα ξεπλύνετε. Μπορείτε να βάλετε λίγες σταγόνες στο μάτι της γάτας ή να βρέξετε τη γάζα σας με αυτόν. Υπάρχουν επίσης στα φαρμακεία και τα pet shop ειδικά καθαριστικά διαλύματα ματιών (τεχνητά δάκρυα) για κατοικίδια. Αυτά τα ισοτονικά διαλύματα βοηθούν να καθαρίσει κάθε βρωμιά και φυσικά οι τσίμπλες από την περιοχή των ματιών, ενώ με την απαλή τους σύνθεση μιμούνται τα φυσικά δάκρυα και ενυδατώνουν το μάτι. Παράλληλα, έχουν συνήθως ήπια καταπραϋντική δράση που μειώνει το αίσθημα καύσου και τον κνησμό, αποτρέποντας έτσι τη γάτα από το να τρίβει συνεχώς το μάτι της. Μπορείτε να εφαρμόσετε 1-2 σταγόνες σε κάθε μάτι, είτε απευθείας είτε πάνω σε αποστειρωμένη γάζα με την οποία θα σκουπίσετε το μάτι. Προσοχή: Αν και αυτά τα διαλύματα δεν απαιτούν συνταγή, καλό είναι πριν τη χρήση να ρωτήσετε τον κτηνίατρό σας για οδηγίες, ειδικά αν η κατάσταση είναι σοβαρή. Μην υπερβαίνετε τη δοσολογία που αναγράφεται στις οδηγίες του προϊόντος και εφαρμόζετε πάντα με απαλές κινήσεις ώστε να μην τραυματίσετε το μάτι.
• Φυσικές λύσεις καθαρισμού: Μια παραδοσιακή λύση είναι το αφέψημα χαμομηλιού – πολλοί ιδιοκτήτες χρησιμοποιούν λίγο χλιαρό χαμομήλι (καλά σουρωμένο, χωρίς υπολείμματα άνθους) σε βαμβάκι για να καθαρίσουν τα μάτια. Το χαμομήλι έχει ήπιες αντισηπτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες. Αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αρχικό στάδιο ή για απλό καθαρισμό τσιμπλών. Ωστόσο, εάν υπάρχει σοβαρή μόλυνση, το χαμομήλι από μόνο του δεν υποκαθιστά την θεραπεία – είναι απλώς υποβοηθητικό. Επίσης, φροντίστε να μην είναι πολύ ζεστό (χλιαρό προς δροσερό είναι κατάλληλο) και μην αφήνετε κομματάκια χαμομηλιού στο μάτι. Άλλες φυσικές λύσεις που δεν πρέπει να βάλετε: ποτέ μην χρησιμοποιείτε οξυζενέ, οινόπνευμα, ξύδι ή άλλες ουσίες στο μάτι της γάτας – μπορεί να το βλάψουν σοβαρά. Μείνετε στο αποστειρωμένο νερό, ορό ή χαμομήλι.
• Διατήρηση καθαρού και άνετου περιβάλλοντος: Κρατήστε τη γάτα σας σε καθαρό περιβάλλον όσο αναρρώνει. Για μέσα στο σπίτι, αυτό σημαίνει να μην υπάρχει σκόνη, καπνός ή δυνατές οσμές που θα ερεθίσουν περισσότερο τα μάτια. Φροντίστε η άμμος της τουαλέτας της να είναι καθαρή (η αμμωνία από λερωμένη άμμο ερεθίζει τα μάτια και τη μύτη). Αν η γάτα έχει και συνάχι, μπορεί να ωφελήσει ένας υγραντήρας χώρου ή λίγος χρόνος σε μπάνιο με ατμό (ζεστό νερό να τρέχει) για να μαλακώσουν οι εκκρίσεις από μύτη και μάτια. Επίσης, δώστε στη γάτα ένα ήσυχο, ζεστό μέρος να ξεκουραστεί. Αποφύγετε τα δυνατά φώτα αν την ενοχλεί το φως (σε περιπτώσεις επιπεφυκίτιδας πιθανόν να προτιμά σκοτεινές γωνιές). Η ηρεμία και η μείωση στρες βοηθούν ιδιαίτερα αν η αιτία είναι ιός έρπητα – το στρες μπορεί να χειροτερεύσει τα συμπτώματα του ιού, γι’ αυτό κρατήστε τη γάτα ήρεμη κατά τη φροντίδα.
• Απομόνωση από άλλες γάτες (αν χρειάζεται): Εάν έχετε περισσότερες από μία γάτες στο σπίτι, κρατήστε την άρρωστη γάτα χωριστά όσο έχει συμπτώματα. Τα περισσότερα λοιμώδη αίτια των οφθαλμών (ιός έρπητα, καλικιός, χλαμύδια) είναι πολύ μεταδοτικά σε άλλες γάτες. Προσπαθήστε λοιπόν να περιορίσετε την επαφή, να πλένετε τα χέρια σας μετά που αγγίζετε την άρρωστη γάτα και να χρησιμοποιείτε χωριστά σκεύη φαγητού/νερού και κουτί άμμου για αυτήν. Αν φροντίζετε άρρωστη αδέσποτη γάτα, καλό είναι να την έχετε σε δικό της κλουβάκι ή χώρο μακριά από άλλες γάτες της γειτονιάς μέχρι να γίνει καλά, ώστε να μη διασπείρει τη μόλυνση.
• Παρακολούθηση της πορείας: Μετά τον αρχικό καθαρισμό, παρακολουθήστε στενά την κατάσταση των ματιών. Καθαρίζετε απαλά 2-3 φορές τη μέρα ή όσο χρειάζεται για να μένουν τα μάτια ανοιχτά και καθαρά. Μην περιμένετε όμως πάρα πολλές ημέρες αν δεν δείτε βελτίωση – αν σε 1-2 ημέρες η κατάσταση παραμένει ίδια ή χειροτερεύει, περάστε στο επόμενο βήμα που είναι η επίσκεψη στον κτηνίατρο. Επίσης, αν ανά πάσα στιγμή δείτε επιδείνωση (π.χ. το μάτι να κοκκινίζει περισσότερο, να εμφανίζει πυώδες υγρό ενώ πριν ήταν μόνο δάκρυα, ή η γάτα να πονάει περισσότερο), τότε μην συνεχίζετε απλά το καθάρισμα – ζητήστε κτηνιατρική βοήθεια άμεσα.
• Όχι φάρμακα χωρίς καθοδήγηση: Είναι πολύ σημαντικό να μην ενσταλάζετε οποιοδήποτε κολλύριο ή φάρμακο στο μάτι της γάτας χωρίς κτηνιατρική οδηγία. Πολλοί μπορεί να σκεφτούν να χρησιμοποιήσουν κολλύρια που έχουν για τον εαυτό τους ή μια παλιά οφθαλμική αλοιφή. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνο. Κάποια ανθρώπινα κολλύρια περιέχουν συστατικά μη κατάλληλα για γάτες. Ακόμα και φάρμακα που δίνονται σε γάτες (π.χ. αντιβιοτικές σταγόνες) δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται “προληπτικά” χωρίς εξέταση, διότι αν το πρόβλημα είναι ιογενές ή αλλεργικό δεν θα βοηθήσουν, ενώ η καθυστέρηση σωστής θεραπείας μπορεί να επιτρέψει την επιδείνωση. Ιδιαίτερα επικίνδυνες είναι οι σταγόνες κορτιζόνης: πολλές ανθρώπινες οφθαλμικές σταγόνες για κοκκινίλες περιέχουν κορτικοστεροειδή, τα οποία αντενδείκνυνται στις περισσότερες γατίσιες επιπεφυκίτιδες από ιό, γιατί καταστέλλουν την άμυνα και επιδεινώνουν τη λοίμωξη. Συνεπώς, αποφύγετε τα OTC κολλύρια εκτός αν σας τα συστήσει κτηνίατρος μετά από εξέταση. Το μόνο που μπορείτε με ασφάλεια να χρησιμοποιήσετε μόνοι σας είναι ο φυσιολογικός ορός ή τα ειδικά καθαριστικά χωρίς φάρμακο, όπως περιγράψαμε. Για οτιδήποτε επιπλέον, συμβουλευτείτε τον κτηνίατρο.

Πότε είναι αναγκαίο να πάμε στον κτηνίατρο;

Η επίσκεψη στον κτηνίατρο είναι απαραίτητη όταν τα συμπτώματα υποδηλώνουν σοβαρή μόλυνση ή όταν η κατάσταση δεν βελτιώνεται άμεσα με την απλή φροντίδα στο σπίτι. Μην καθυστερείτε να ζητήσετε κτηνιατρική βοήθεια στις εξής περιπτώσεις:

• Σοβαρά συμπτώματα από την αρχή: Αν παρατηρήσετε από την πρώτη στιγμή έντονα σημάδια, όπως πύον (κίτρινο/πράσινο υγρό) στο μάτι, μεγάλη κοκκινίλα και πρήξιμο, το μάτι να είναι θολό ή η γάτα να πονάει πολύ και να μη μπορεί να ανοίξει το μάτι, τότε κατευθείαν κλείστε ραντεβού. Ειδικά αν η γάτα σουφρώνει το μάτι, έχει ερυθρότητα, θόλωση ή αυξημένη ποσότητα έκκρισης, οι ειδικοί συστήνουν άμεση κτηνιατρική αξιολόγηση.
• Επιδείνωση ή μη βελτίωση μέσα σε 1-2 ημέρες: Αν ξεκινήσατε καθαρισμούς στο σπίτι αλλά μέσα σε μία-δύο ημέρες δεν βλέπετε βελτίωση, ή αν τα μάτια χειροτερεύουν, πρέπει να πάτε την γάτα στον κτηνίατρο. Ένα μάτι που δακρύζει συνεχώς χωρίς να βελτιώνεται, ή που η έκκρισή του από διάφανη έγινε θολή/πυώδης, χρειάζεται ιατρική αντιμετώπιση. Γενικά, οι κτηνίατροι συμβουλεύουν ότι αν η οφθαλμική έκκριση επιμένει πάνω από 24-48 ώρες, πρέπει να εξεταστεί η γάτα. Ιδίως αν έχουν εμφανιστεί πρόσθετα συμπτώματα (π.χ. φτέρνισμα, ανορεξία) μαζί με τα μάτια, μην το αναβάλετε καθόλου.
• Τραυματισμός ή ξένο σώμα στο μάτι: Όπως αναφέρθηκε, αυτά είναι επείγουσες καταστάσεις. Αν υποψιάζεστε ότι κάτι μπήκε στο μάτι της γάτας (π.χ. βλέπετε ένα σποράκι ή σκόνη που δεν βγαίνει) ή ότι το μάτι τραυματίστηκε (π.χ. από νύχι ή χτύπημα) – ειδικά αν δείτε αίμα ή ημιδιαφανές υγρό μέσα ή γύρω από το μάτι – πρέπει να πάτε άμεσα σε κτηνίατρο. Μην προσπαθήσετε μόνοι να αφαιρέσετε αντικείμενα που έχουν τρυπώσει στο μάτι, γιατί μπορεί να κάνετε ζημιά. Ο κτηνίατρος έχει τα εργαλεία και την εμπειρία να το κάνει σωστά και με ασφάλεια.
• Πολύ νεαρά, πολύ ηλικιωμένα ή ευαίσθητα ζώα: Αν πρόκειται για μωρό γατάκι με τσίμπλες και κλειστά μάτια από μολύνσεις, είναι καλύτερα να το δει κτηνίατρος αμέσως – τα μικρά είναι ευάλωτα και οι λοιμώξεις τους μπορεί να γίνουν συστηματικές. Ομοίως, μια πολύ ηλικιωμένη γάτα ή μια γάτα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό (π.χ. FeLV/FIV θετική) καλό είναι να εξετάζεται αμέσως με τα πρώτα σημάδια μόλυνσης στα μάτια, διότι μπορεί να χρειαστεί πιο εντατική θεραπεία.

Τι θα κάνει ο κτηνίατρος; Ο κτηνίατρος αρχικά θα εξετάσει διεξοδικά τα μάτια της γάτας για να εντοπίσει την αιτία. Θα ελέγξει για τραυματισμούς στον κερατοειδή (με σταγόνες φλουορεσκεΐνης που βάφουν τυχόν γρατζουνιές), θα κοιτάξει μέσα στο μάτι για ξένα σώματα, θα μετρήσει ίσως την παραγωγή δακρύων ή/και την πίεση του ματιού αν υποψιάζεται κάτι σχετικό. Εφόσον προσδιορίσει τι συμβαίνει, θα αποφασίσει την κατάλληλη θεραπεία.

• Σε περίπτωση μόλυνσης, συνήθως θα δοθεί κάποια αντιβιοτική οφθαλμική αλοιφή ή σταγόνες για τα μάτια (αν πρόκειται για βακτηριακή επιπεφυκίτιδα). Για ιογενή αίτια, μπορεί να χρειαστούν αντιιικές σταγόνες (ιδιαίτερα αν διαπιστωθεί έλκος κερατοειδούς από έρπη) ή/και συμπληρωματική αγωγή από το στόμα. Πολλές φορές στις γάτες με ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού που δεν ανέχονται τα κολλύρια, δίνονται αντιβιώσεις από το στόμα (π.χ. δοξυκυκλίνη ή αζιθρομυκίνη) για να βοηθήσουν στη δευτερογενή μόλυνση και στη γενική κατάσταση. Αν υπάρχει πολλή φλεγμονή, ο κτηνίατρος μπορεί να δώσει και αντιφλεγμονώδη φάρμακα (σπάνια κορτικοστεροειδή κολλύρια, μόνο όμως αν είναι βέβαιο ότι δεν υπάρχει ενεργή ιογενής μόλυνση έρπητα, γιατί όπως αναφέραμε η κορτιζόνη σε ενεργό έρπη είναι επιβλαβής).
• Σε περίπτωση τραυματισμού, η θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα. Μικρές γρατζουνιές αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικές σταγόνες για πρόληψη λοίμωξης και επανεξέταση σε λίγες ημέρες ώστε να βεβαιωθεί ο κτηνίατρος ότι επουλώνονται. Μεγαλύτερα έλκη μπορεί να χρειαστούν πιο εντατική θεραπεία (ισχυρότερες σταγόνες, κολλύρια ανά δύο ώρες κ.λπ.), προστατευτικό κολάρο για να μη τρίβεται η γάτα, και επανεξετάσεις συχνά. Σε πολύ βαριά τραύματα ίσως χρειαστεί χειρουργική παρέμβαση.
• Σε περίπτωση αλλεργίας, ο κτηνίατρος πιθανότατα θα συστήσει αλλαγές στο περιβάλλον (να εντοπίσετε και να μειώσετε το αλλεργιογόνο) και μπορεί να δώσει κολλύριο ή αλοιφή με αντιφλεγμονώδη/αντιισταμινικά για να ηρεμήσει ο ερεθισμός. Σε χρόνιες περιπτώσεις, αναλόγως τη σοβαρότητα, μπορεί να προταθούν εξετάσεις ή και ειδικά εμβόλια ανοσοθεραπείας για την αλλεργία, όμως αυτά είναι σπάνια στις γάτες.

Το σημαντικό είναι ότι δεν πρέπει να αμελήσετε μια οφθαλμική μόλυνση. Χωρίς θεραπεία, μπορεί να επιδεινωθεί και να προκαλέσει έλκη στον κερατοειδή ή απώλεια όρασης. Ευτυχώς, οι περισσότερες περιπτώσεις αντιμετωπίζονται επιτυχώς με την κατάλληλη αγωγή. Ακολουθήστε πιστά τις οδηγίες του κτηνιάτρου για τις σταγόνες/αλοιφές στο σπίτι – μπορεί να σας δείξει πώς να βάζετε το φάρμακο σωστά. Αν δυσκολεύεστε να εφαρμόσετε τις οφθαλμικές σταγόνες (μερικές γάτες αντιδρούν έντονα), ζητήστε συμβουλές από τον κτηνίατρο. Συνήθως προτείνεται να σταθεροποιείτε απαλά τη γάτα τυλίγοντάς την με μια πετσέτα και να της δίνετε λιχουδιά αμέσως μετά, ώστε να κάνει θετικό συνειρμό. Με λίγη υπομονή, ακόμη και ο πιο “ζόρικος” ασθενής θα συνηθίσει τη διαδικασία.

Συστάσεις για προϊόντα καθαρισμού ματιών (χωρίς συγκεκριμένες μάρκες)

Στην αγορά υπάρχουν διάφορα προϊόντα που βοηθούν στον καθαρισμό και την περιποίηση των ματιών της γάτας. Ακολουθούν μερικές συστάσεις – γενικές κατηγορίες προϊόντων – που είναι χρήσιμες για ιδιοκτήτες γατών. (Θυμηθείτε να μην χρησιμοποιείτε προϊόντα που δεν προορίζονται για χρήση σε ζώα ή μάτια, χωρίς τη συμβουλή κτηνιάτρου.)

• Φυσιολογικός ορός: Ο απλός αποστειρωμένος φυσιολογικός ορός (0,9% NaCl) είναι από τα καλύτερα και πιο ασφαλή υγρά καθαρισμού για τα μάτια. Δεν ερεθίζει, δεν τσούζει και μπορείτε να τον βρείτε σε αμπούλες ή μπουκαλάκια στο φαρμακείο. Χρησιμοποιείται για να βρέχετε γάζες και να ξεπλένετε τα μάτια. Έχει την ίδια ωσμωτική πίεση με τα δάκρυα, οπότε δεν “τραυματίζει” το μάτι και βοηθά να απομακρυνθούν οι ακαθαρσίες.
• Αποστειρωμένες γάζες ή δίσκοι βαμβακιού: Είναι σημαντικό να έχετε καθαρά υλικά για τον καθαρισμό. Προτιμήστε αποστειρωμένες γάζες μιας χρήσης ή βαμβακερούς δίσκους (σαν αυτούς για καλλυντική χρήση) αντί για κοινό βαμβάκι, γιατί το βαμβάκι μπορεί να αφήσει ίνες. Ποτέ μην χρησιμοποιείτε το ίδιο κομμάτι γάζας και στα δύο μάτια – προλάβετε τη διασταυρούμενη μόλυνση χρησιμοποιώντας ξεχωριστό υλικό για κάθε μάτι. Με αυτά θα σκουπίσετε απαλά τις τσίμπλες ή θα εφαρμόσετε το καθαριστικό διάλυμα.
• Ειδικά ισοτονικά διαλύματα καθαρισμού ματιών: Στα pet shop και κτηνιατρεία θα βρείτε υγρά καθαρισμού σχεδιασμένα για κατοικίδια. Συνήθως είναι ισοτονικά διαλύματα με προσθήκες που βοηθούν στην διάλυση της βρωμιάς και των λεκέδων δακρύων. Μερικά λειτουργούν και σαν τεχνητά δάκρυα – δηλαδή ενυδατώνουν την επιφάνεια του ματιού και ανακουφίζουν από την ξηρότητα Αυτά τα προϊόντα είναι ήπια και ασφαλή για χρήση γύρω από τα μάτια της γάτας, σε αντίθεση με πολλά ανθρώπινα καθαριστικά. Χρησιμοποιούνται είτε ρίχνοντας σταγόνες στο μάτι είτε βρέχοντας μια γάζα για να καθαρίσετε την περιοχή. Να ακολουθείτε τις οδηγίες του κατασκευαστή και τις συμβουλές του κτηνίατρου ως προς τη συχνότητα χρήσης.
• Οφθαλμικά μαντηλάκια (eye wipes): Κυκλοφορούν επίσης ειδικά υγρά μαντηλάκια μιας χρήσης, φτιαγμένα για να καθαρίζουν τις τσίμπλες από τα μάτια ζώων. Έρχονται εμποτισμένα με ασφαλές καθαριστικό υγρό. Είναι πρακτικά για γρήγορο καθάρισμα και ταξίδια. Όπως και με τις γάζες, χρησιμοποιείτε ένα μαντηλάκι ανά μάτι και δεν τρίβετε κατευθείαν πάνω στο βολβό αλλά γύρω από τα βλέφαρα. Αυτά τα μαντηλάκια είναι σχεδιασμένα να είναι απαλά και ασφαλή για την ευαίσθητη περιοχή των ματιών. Ωστόσο, αν η γάτα σας δεν ανέχεται το χειρισμό ή στρεσάρεται πολύ, ίσως είναι καλύτερο να αποφύγετε τα συχνά σκουπίσματα και να ζητήσετε καθοδήγηση από κτηνίατρο, γιατί το στρες μπορεί να επιδεινώσει κάποια προβλήματα (π.χ. τον ιό του έρπητα).
• Κολύρια/αλοιφές (φαρμακευτικά): Εδώ δεν αναφερόμαστε σε μάρκες, αλλά γενικά: τα φαρμακευτικά κολλύρια ή οφθαλμικές αλοιφές πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο με συνταγή κτηνιάτρου. Υπάρχουν αντιβιοτικές σταγόνες, αντιιικές, αντιφλεγμονώδεις κλπ, αλλά η χρήση τους εξαρτάται από τη διάγνωση. Μην τα προμηθεύεστε και μην τα χρησιμοποιείτε αυτόβουλα. Ο κτηνίατρος θα σας δώσει το κατάλληλο προϊόν αν χρειάζεται.
• Προστατευτικό κολάρο: Δεν είναι καθαριστικό προϊόν, όμως είναι ένα σημαντικό “εργαλείο” φροντίδας. Αν η γάτα σας επιχειρεί συνέχεια να ξύσει το μάτι της, ρωτήστε τον κτηνίατρο αν πρέπει να βάλετε ένα κολάρο Ελισάβετ (τον πλαστικό κώνο). Αυτό θα αποτρέψει προσωρινά τη μηχανική βλάβη στο μάτι μέχρι να δράσει η θεραπεία. Υπάρχουν διάφορα μεγέθη και τύποι (πλαστικοί κώνοι, φουσκωτά κολάρα κ.ά.). Βεβαιωθείτε ότι η γάτα μπορεί να φάει και να πιει με αυτό και παρακολουθήστε την μήπως αγχωθεί υπερβολικά.

Τέλος, θυμηθείτε ότι η καλύτερη “λύση” είναι η πρόληψη. Στην επόμενη ενότητα θα δούμε πώς μπορείτε να μειώσετε τις πιθανότητες οφθαλμικών προβλημάτων στη γάτα σας, τόσο αν ζει μέσα στο σπίτι όσο και αν κυκλοφορεί σε εξωτερικούς χώρους.

Πρόληψη και συμβουλές για υγιή μάτια γάτας

Η πρόληψη των μολύνσεων και προβλημάτων στα μάτια είναι πάντα προτιμότερη από τη θεραπεία. Ακολουθούν συμβουλές για να διατηρείτε τα μάτια της γάτας σας υγιή, ανάλογα με τον τρόπο ζωής της – είτε είναι γάτα εσωτερικού χώρου (σπιτόγατα) είτε γάτα που βγαίνει και έξω ή μια αδέσποτη που φροντίζετε.

Για γάτες εσωτερικού χώρου (σπιτόγατες)

• Καθαρό περιβάλλον χωρίς ερεθιστικούς παράγοντες: Φροντίστε το σπίτι σας να έχει καλή υγιεινή του αέρα. Σκουπίζετε και ξεσκονίζετε τακτικά για να μην υπάρχει πολλή σκόνη που μπορεί να ερεθίσει τα μάτια. Αποφύγετε το κάπνισμα μέσα στο σπίτι και τη χρήση ισχυρών χημικών σπρέι κοντά στη γάτα. Προτιμήστε καθαριστικά φιλικά για κατοικίδια χωρίς ισχυρές αναθυμιάσεις. Επίσης, αν η γάτα σας έχει τάση για αλλεργίες, σκεφτείτε τη χρήση ενός καθαριστή αέρα ή φίλτρου HEPA στο δωμάτιο που περνά τον περισσότερο χρόνο.
• Τακτικός έλεγχος και καθαρισμός ματιών: Ενσωματώστε στην περιποίηση της γάτας έναν γρήγορο καθημερινό έλεγχο των ματιών. Κοιτάξτε αν έχουν τσίμπλες, κοκκινίλα ή δάκρυα. Καθαρίστε απαλά τυχόν τσίμπλες όταν τις δείτε, ώστε να μη συσσωρεύονται. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για φυλές με επίπεδο πρόσωπο (π.χ. Περσικές), όπου η καθημερινή απομάκρυνση των δακρυών και κρουστών κάτω από τα μάτια βοηθά στην αποφυγή ερεθισμού του δέρματος. Χρησιμοποιείτε τα προαναφερθέντα ασφαλή προϊόντα (ορό, γάζα κλπ). Έτσι, θα προλάβετε πιθανά προβλήματα πριν εξελιχθούν.
• Αποφύγετε τραυματισμούς κατά το παιχνίδι: Οι γάτες λατρεύουν το παιχνίδι, αλλά φροντίστε τα παιχνίδια τους να είναι ασφαλή. Αποφύγετε να παίζετε με πολύ αιχμηρά αντικείμενα κοντά στο πρόσωπό τους. Αν έχετε στο σπίτι περισσότερες γάτες που παίζουν μεταξύ τους, διατηρήστε τα νύχια τους κομμένα σε λογικό βαθμό – τα πιο “στομωμένα” νυχάκια μειώνουν την πιθανότητα βαθιάς γρατζουνιάς στο μάτι σε κάποιο άγαρμπο παιχνίδι. Επίσης, προσέχετε όταν κουρεύετε ή καθαρίζετε τη γάτα στο πρόσωπο (π.χ. ψαλίδισμα τριχών γύρω από τα μάτια) να μην τραυματίσετε κατά λάθος την περιοχή.
• Εμβολιασμός και κτηνιατρικός έλεγχος: Οι οφθαλμικές λοιμώξεις όπως ο ιός της ρινοτραχειίτιδας (έρπης) και ο καλικιός συμπεριλαμβάνονται στα βασικά εμβόλια της γάτας. Βεβαιωθείτε ότι η γάτα σας είναι εμβολιασμένη σύμφωνα με το πρόγραμμα που συστήνει ο κτηνίατρος. Ο εμβολιασμός δεν αποκλείει 100% τη μόλυνση, αλλά την καθιστά πιο ήπια αν συμβεί. Επίσης, κάνετε τακτικούς προληπτικούς ελέγχους (τουλάχιστον μία φορά το χρόνο) στον κτηνίατρο. Εκείνος θα εξετάζει και τα μάτια – ειδικά σε μεγαλύτερες γάτες για τυχόν αρχόμενες παθήσεις (π.χ. υπέρταση που μπορεί να επηρεάσει τον αμφιβληστροειδή). Η έγκαιρη διάγνωση σημαίνει και πιο επιτυχημένη αντιμετώπιση.
• Μειώστε το στρες: Το στρες μπορεί να πυροδοτήσει υποτροπές του ιού του έρπητα σε φορείς γάτες, οδηγώντας σε ξαφνικές κρίσεις επιπεφυκίτιδας και ρινίτιδας. Προσπαθήστε να δίνετε στη γάτα σας ένα σταθερό, ήρεμο περιβάλλον. Αν γνωρίζετε ότι η γάτα σας είναι φορέας του ιού (κάτι πολύ κοινό), ρωτήστε τον κτηνίατρο για συμπληρώματα όπως η L-λυσίνη που μερικές φορές συστήνονται για μείωση της συχνότητας των κρίσεων (αν και τα αποτελέσματα διίστανται). Σε κάθε περίπτωση, ένα υγιές ανοσοποιητικό με καλή διατροφή, καθαρό νερό και φροντίδα, θα βοηθήσει τη γάτα να αντιμετωπίζει καλύτερα οποιεσδήποτε λοιμώξεις.

Για γάτες που βγαίνουν έξω / αδέσποτες γάτες

• Εμβολιασμός και αποπαρασίτωση: Οι γάτες που κυκλοφορούν έξω έρχονται σε επαφή με άλλες γάτες και περιβάλλον με παθογόνα, οπότε ο εμβολιασμός τους είναι κρίσιμης σημασίας. Φροντίστε η γάτα σας να έχει κάνει όλα τα βασικά εμβόλια (γενικά περιλαμβάνουν ρινοτραχειίτιδα-έρπη, καλικιό, πανλευκοπενία, και προαιρετικά χλαμύδια). Αυτό μειώνει δραστικά την πιθανότητα να κολλήσει σοβαρές λοιμώξεις των ματιών. Αν φροντίζετε αδέσποτες γάτες, προσπαθήστε σε συνεργασία με κάποιον κτηνίατρο ή φιλοζωική να τις εμβολιάσετε – ειδικά τα γατάκια. Στις γάτες που ζουν μαζί σε ομάδες, η μετάδοση λοιμώξεων είναι πολύ πιθανή, οπότε ο εμβολιασμός προστατεύει όχι μόνο το συγκεκριμένο ζώο αλλά και το σύνολο, μειώνοντας την κυκλοφορία των ιών.
• Στειρώστε τη γάτα: Ένα έμμεσο μέτρο πρόληψης προβλημάτων στα μάτια είναι η στείρωση. Μια στειρωμένη γάτα (αρσενική ή θηλυκιά) έχει μικρότερη τάση να εμπλακεί σε καυγάδες που οδηγούν σε τραυματισμούς στα μάτια. Επίσης, οι στειρωμένες τείνουν να έχουν μικρότερες ακτίνες δράσης, δηλαδή δεν απομακρύνονται τόσο πολύ από το σπίτι, μειώνοντας έτσι την πιθανότητα επαφής με άρρωστες γάτες ή επικίνδυνα σημεία. Για τις αδέσποτες, τα προγράμματα στηρώσεων (TNR) βοηθούν συνολικά στην υγεία τους και μειώνουν και τις λοιμώξεις, καθώς λιγότερα νέα γατάκια σημαίνει λιγότερες ευάλωτες ζωές να κολλήσουν ιογενείς ασθένειες.
• Άμεση φροντίδα σε ύποπτα συμπτώματα: Να είστε παρατηρητικοί στις γάτες που βγαίνουν έξω – πολλές φορές μια μόλυνση ματιού ξεκινάει ήπια και αν προλάβετε τα πρώτα σημάδια, θα γλιτώσετε τη γάτα από τα χειρότερα. Αν δείτε τη γάτα σας να επιστρέφει με δακρυσμένο ή μισόκλειστο ένα μάτι, μην το αγνοήσετε περιμένοντας να “περάσει μόνο του”. Καθαρίστε το μάτι, κρατήστε τη μέσα για 1-2 μέρες παρατήρηση και αν δεν βελτιωθεί άμεσα κλείστε ραντεβού στον κτηνίατρο. Για τις αδέσποτες που φροντίζετε, προσπαθήστε να ελέγχετε την κατάσταση των ματιών τους όταν τις ταΐζετε. Αν δείτε κάποια με κλειστά/πυώδη μάτια, ίσως χρειάζεται να την μεταφέρετε στον κτηνίατρο. Μπορεί μια απλή αντιβιοτική αλοιφή να σώσει το μάτι της. Πολλές φορές τα αδέσποτα γατάκια παθαίνουν σοβαρές μολύνσεις στα μάτια που οδηγούν σε έλκη ή ακόμα και απώλεια του ματιού, επειδή δεν υπήρξε έγκαιρη θεραπεία.
• Δημιουργήστε ασφαλείς χώρους έξω: Αν έχετε αυλή ή χώρο που συχνάζουν οι γάτες, φροντίστε να υπάρχουν καθαρά σημεία για να κοιμούνται. Ένα στεγνό σπιτάκι ή κουτί με κουβέρτες (τις οποίες πλένετε συχνά) μπορεί να αποτρέψει οφθαλμικούς ερεθισμούς από σκόνες, άχυρα ή βρώμικα μέρη όπου θα πήγαιναν αλλιώς. Επίσης, σε περιοχές με πολλή άμμο ή σκόνη, προσπαθήστε να ψεκάζετε λίγο νερό στο έδαφος τις ξηρές ημέρες ώστε να μην σηκώνεται σύννεφο σκόνης όταν οι γάτες σκαλίζουν – η σκόνη μπορεί να μπει στα μάτια και να προκαλέσει επιπεφυκίτιδα.
• Περιορίστε την επαφή με άγνωστες γάτες: Αυτό δεν είναι πάντα εφικτό σε αδέσποτες, αλλά αν έχετε οικόσιτη γάτα που βγαίνει έξω, προσπαθήστε να την κρατάτε εντός περιοχής ώστε να μη συναντά πολλές ξένες γάτες που μπορεί να είναι φορείς ιών. Μπορείτε να εξετάσετε την λύση της περίφραξης κήπου ή να την βγάζετε έξω με επιτήρηση. Όσο λιγότερο έρχεται σε επαφή με πιθανούς φορείς, τόσο μειώνεται ο κίνδυνος να κολλήσει κάποια λοιμώδη επιπεφυκίτιδα.

Συνοψίζοντας, οι τσίμπλες στα μάτια της γάτας σε μικρή ποσότητα είναι φυσιολογικές, αλλά η υπερβολική έκκριση ή τα σημάδια μόλυνσης απαιτούν δράση. Ως υπεύθυνοι ιδιοκτήτες ή φροντιστές, παρατηρούμε καθημερινά τη σύντροφό μας, την φροντίζουμε με σωστό καθαρισμό όταν χρειάζεται και δεν διστάζουμε να ζητήσουμε τη βοήθεια του κτηνιάτρου εγκαίρως. Με την κατάλληλη πρόληψη και φροντίδα, μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι τα μάτια της γάτας μας θα παραμείνουν καθαρά, υγιή και λαμπερά, αντανακλώντας την ευτυχία και την ευεξία της.